Türkiye Siyaseti Ekseninde Savaş ve Barış Romanı İncelemesi

Özellikle son yıllarda yeniden gündeme gelen Kürt sorunu ve barış tartışmaları ekseninde bu eseri okumak, bize derin ve evrensel perspektifler sunabilir diye düşünüyorum. Romanın Yayın Yılı: 1865–1869 Roman yayınlandığı dönemde büyük ilgi gördü. Tolstoy’un epik anlatımı, tarihsel gerçekçiliği ve karakter derinliği  oldukça övgü topladı. “Rus halkının ruhunu ve tarihini yansıtan  başyapıt” olarak kabul edildi.

Eleştirmenlerin ve Akademinin  Yorumları çok yönlü oldu; Rus eleştirmenler, özellikle Belinski’nin takipçileri, eseri halkın ruhunu yansıttığı için övdüler. Ama bazı eleştirmenler, felsefi bölümleri “ağır ve didaktik” buldu. Uluslararası arenada, Tolstoy eseriyle  “yeni Homeros” olarak tanımlandı. 20. yüzyıldan itibaren eser, tarih, felsefe, psikoloji, etik gibi disiplinlerde çok katmanlı bir metin olarak ele alındı. Eserin aynı zamanda Kültürel Etkisi oldukça fazlaydı. Roman, birçok film, dizi, tiyatro, hatta bale uyarlamasına konu oldu. Pierre, Andrey, Nataşa gibi karakterler edebiyatın evrensel değerleri haline geldi. Eserin Tematik Derinliği oldukça  büyüleyici diyebiliriz Eserde Tarih ve Birey: Tolstoy’a göre tarihi yalnızca liderler değil, milyonlarca sıradan insanın eylemleri şekillendirir. Savaşın Anlamsızlığı: Tolstoy eserinde savaşın kahramanlıktan ziyade yıkım, kaos ve insanlık kaybı olduğunu vurgular. 

Barışın Anlamı: Barış sadece çatışmasızlık değil, karakterlerin içsel yolculuğu ve manevi dönüşümüdür. Aile ve Değerler: Sadakat, sevgi, ihanet, bağışlama gibi insani duygular karakterler aracılığıyla işlenir. Kader ve Özgürlük  Roman, bireyin kader üzerindeki etkisini sorgular; özgür irade mi, yoksa tarihin akışı mı belirleyicidir sorusunu akıllara getirir. Eserde beni etkileyen karakter, Andrey Bolkonsky’nin ölüm süreci, Savaş ve Barış romanının en dokunaklı ve felsefi bölümlerindendir. Prens Andrey, savaşta ağır yaralandıktan sonra uzun bir içsel yolculuğa girer. Ölümle yüzleşirken düşündüğü ve hissettiği şeyler Tolstoy’un hayat, ölüm ve anlam üzerine görüşlerini yansıtır. Ve  Andrey’nin ölüm sırasındaki düşüncelerinin ana hatları: Hayatın Anlamı ve Ölümün Kaçınılmazlığı Andrey, savaş alanında yaralandıktan sonra ilk kez ölümün gerçekliğini tam anlamıyla fark eder. Başta korku ve belirsizlik yaşasa da zamanla ölümün doğal bir süreç olduğunu kabullenmeye başlar. "Ölümün korkunç olmadığını anlıyorum artık  . O kadar da kötü değilmiş." Ölüm döşeğindeyken geçmişte yaşadığı kırgınlıkları, öfkeleri bir kenara bırakır. Eski nişanlısı Nataşa’yı affeder ve onu hâlâ sevdiğini fark eder. Bu, Tolstoy’un sevgiyi kurtuluş olarak görmesinin güçlü bir yansımasıdır. "Affetmek sevgiyle bakmak hepsi boşuna değilmiş." Andrey, kendi arzularının, kariyer hedeflerinin, gururunun ve dünyaya dair beklentilerinin aslında ne kadar önemsiz olduğunu anlar. Bu farkındalık, onun ruhsal bir arınmaya ulaşmasını sağlar. Bunların hiçbiri önemli değilmiş sadece içimizdeki huzur önemliymiş .

Son anlarında Tanrı’yla barışır. Maddi dünyadan uzaklaştıkça maneviyata yönelir. Ölümü bir son değil, başka bir gerçekliğe geçiş olarak görmeye başlar. Sonsuzluğun içindeyim  artık hiçbir şey acıtmıyor.

Andey'nin ölümü trajik değil, dingin ve bilgedir. Direniş göstermeden, içsel olarak barış içinde bu dünyadan ayrılır. "Ölüm sadece uyanmak gibi bir şeymiş belki de." Bu düşüncelerle Tolstoy, Andrey üzerinden ölümün korkulacak bir şey olmadığını; aksine, içsel barışa ulaşan biri için bir tür arınma ve özgürleşme olduğunu anlatır. Günümüzde Kürt Sorunu Bağlamında “Savaş ve Barış” ele alacak olursak . Tolstoy’un bu eserini Kürt meselesiyle birlikte düşündüğümüzde, önemli benzerlikler ve dersler ortaya çıkıyor: Savaşın Kaotik ve Anlamsız Doğası 40 yılı aşkın süredir süren çatışmalar binlerce cana ve büyük toplumsal travmalara yol açtı. Tolstoy’un savaşa dair bakışı, bu çatışmanın da uzun vadede bir çözüm üretmeyeceğini, sadece acıları büyüteceğini gösteriyor. Çözüm askeri değil, insani ve politik yollarla mümkündür. Burada Birey ve Toplumun Rolü büyüktür. Barış, sadece siyasi liderlerin değil, halkların da çabasıyla gerçekleşebilir. Kürt meselesinde halkın empati, eşitlik ve diyalog temelinde bir araya gelmesi esastır. Bu noktada, halkından aldığı destekle meseleye çözüm vizyonu sunan liderliğin tarihsel rolü oldukça önemlidir. Barışın Bir Süreç Olduğu Gerçeği kaçınılmazdır. Barış, sadece silahların susması değil; adalet, eşit yurttaşlık, kültürel tanınma gibi temel değerlerin hayata geçirilmesidir. Tıpkı Tolstoy’un karakterlerinin içsel barışı bulma çabası gibi, toplumların da derin bir vicdani ve ahlaki dönüşüm yaşaması gerekir. Burada Özgürlük ve Kimlik Arayışı anlamlıdır. Romanda Pierre’in içsel yolculuğu, bireyin anlam ve kimlik arayışını simgeler. Kürt halkının talepleri de siyasal olduğu kadar, kültürel ve kimliksel düzeydedir. Kimliklerin bastırılması değil, tanınması ve yaşatılması barışın temelidir. Affetme ve Yeniden Başlama elzemdir. Romanın sonunda birçok karakter affetmeyi ve geçmişi aşarak geleceğe yönelmeyi başarır. Barış da geçmişin korkularından arınıp umutla geleceği kurmak demektir. Sonuç olarak “Savaş ve Barış”, sadece tarihi bir roman değil; savaşın anlamsızlığına, barışın ruhsal ve toplumsal boyutuna dair evrensel bir metindir. Tolstoy’un bu eseri, Kürt sorunu gibi derin ve tarihsel köklere sahip çatışmalara şu mesajı verir: Gerçek barış topyekûn bir zihinsel, vicdani ve politik dönüşümle mümkündür. Savaş yıkım getirir, barış ise birlikte yaşamanın yollarını aramayı gerektirir. Tüm bu bağlamda, Tolstoy’un Savaş ve Barış eserinde altını çizdiği içsel barış arayışı, affetme, yüzleşme ve dönüşüm temaları; Kürt sorununun çözümünde de yalnızca siyasal değil, toplumsal ve bireysel düzeyde bir farkındalık ve değişimi gerekli kılmaktadır. Bu çerçevede, 27 yılı aşkın süredir devam eden İmralı merkezli mücadelenin tarihsel ve felsefi derinliğini yeni yeni kavramaya başlayan toplumsal ve siyasal çevrelerin, bu çok yönlü barış çabasını daha bütünlüklü biçimde anlayarak sürecin heba edilmesine mahal vermemeleri hayati bir önem arz etmektedir."

Deniz Boyraci / Edebiyat Gazetesi / Mayıs 2025 / Sayı 28